Trends: Trend van Vroeger - Democratisering

Trendpiramide #1

MEGATREND: DEMOCRATISERING

Op het maatschappelijk niveau begint de trend bij Democratisering.

De oudst bekende democratie was die van Clisthenes in Athene in de Griekse oudheid, hoewel die nog niet sterk leek op wat wij ons tegenwoordig bij het woord democratie voorstellen. Zo mochten vrouwen,slaven, metoiken (vreemdelingen, "medebewoners") en armen in Athene niet meebeslissen. Echter begin ik wel wat verder op de tijdlijn met het analyseren van de trendpiramide.

Hieronder zal ik u uitgebreid meenemen naar de verschillende fases van de trendpiramide.

We beginnen uiteraard bij het begin, de democratisering:

1848

Voor 1848 was de koning de heerser. Er was nog geen sprake van invloed van het volk. De eerste Grondwet dateerde van 1815, na de Franse bezetting en bij de ‘vereniging der Nederlanden’. In de Grondwet van 1815 werd er weliswaar een tweekamerstelsel ingevoerd, maar veel te kiezen viel er nog niet.

In 1848 vindt echter een grondwetsherziening plaats. Deze legt de basis voor ons huidige stelsel van parlementaire democratie. Niet langer is de koning, maar zijn de ministers verantwoordelijk voor het beleid. De Tweede Kamer krijgt veel meer invloed en wordt bovendien rechtstreeks - weliswaar voorlopig nog door een beperkte groep kiezers - gekozen.

MAXITREND: IEDEREEN WIL STEMMEN

De herziening is in zekere zin een vreedzame revolutie, waarbij vooral koning Willem II een belangrijke rol speelt. Op 17 maart 1848 benoemt hij een staatscommissie onder leiding van de liberale voorman Thorbecke die de Grondwetsherziening moet voorbereiden. Het ontwerp van de commissie vormt de basis van de regeringsvoorstellen.

1919

Tot 1919 kenden we in Nederland geen algemeen kiesrecht. Aanvankelijk mochten alleen mannen, die een bepaald bedrag aan belastingen betaalden, stemmen (het zgn. censuskiesrecht). Bij de Grondwetsherziening van 1887 werd die groep uitgebreid.

Het censuskiesrecht van 1850
Bij de grondwetsherziening werden directe verkiezingen ingevoerd. Voortaan werden de leden van de Tweede Kamer (en ook van Provinciale Staten en de gemeenteraden) rechtstreeks door de burgers gekozen. Niet ieder kreeg echter het kiesrecht. Alleen mannen van boven de 23 jaar die voor een bepaald bedrag in de directe belastingen werden aangeslagen, kregen het stemrecht. Dit heet censuskiesrecht.

De Kieswet van 1896
Er werden verschillende pogingen gedaan om het kiesrecht uit te breiden. Sam van Houten kwam met een nieuw wetsvoorstel. Hij stelde voor het kiesrecht te verlenen op grond van de volgende kentekenen:

• het betalen van belastingen (censuskiezers)
• het bezit van spaargeld
• het behalen van bepaalde examen
• een bepaald loon
• het bezit van een woning

1896

In 1896 werd dit vastgelegd in een nieuwe Kieswet.   

1907

In 1907 stelde het liberale kabinet de Meester voor de regeling van het kiesrecht uit de Grondwet te halen, zodat een kabinet vrij zou zijn om het kiesrecht verder uit te breiden. Dit voorstel werd echter niet afgehandeld.

1913 - 1918

Pas onder het kabinet-Cort van der Linden (1913-1918) zou de kiesrechtstrijd worden beëindigd. 

Zoals u kunt zien, was de weg naar het algemeen kiesrecht een lange sleur. Het Nederland kent dus een lange weg van democratie. Het verkrijgen van kiesrecht bij de belastingbetalers, later bij de burgers kwam ook niet zomaar aanwaaien.

MICROTREND: HET ALGEMEEN KIESRECHT

1917  <

In dit jaar was het algemeen kiesrecht voor mannen en het passief kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. In 1919 kregen vrouwen actief kiesrecht. In 1922 werd er volledig algemeen kiesrecht ingevoerd. Dit is de microtrend die ontstaan is vanuit de democratisering (megatrend).

1919 eindelijk vrouwenkiesrecht
Aletta Jacobs' poging om zich in 1883 op een kieslijst te plaatsen, werkte averechts. Vier jaar later sluit de grondwet vrouwen expliciet uit van kiesrecht. Maar de vrouwen geven de strijd niet op. In 1889 richt de feministe Wilhelmina Drucker de Vrije Vrouwen Vereeniging op. Samen met Aletta Jacobs is zij in 1894 een van de initiatiefneemsters van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. De vrouwen organiseren bijeenkomsten en demonstraties, en schrijven pamfletten. De eerste grote protestoptocht wordt in 1913 gehouden in Den Haag. Vier jaar later wordt het kiesrecht voor mannen ingevoerd. Nog hebben de vrouwen geen gelijke rechten. Pas in 1919 krijgen Wilhelmina en Aletta hun zin en wordt het kiesrecht voor vrouwen opengesteld. Dit naar aanleiding van een wetsvoorstel van Marchant. Vanaf die tijd heeft Nederland algemeen kiesrecht.  

 

De microtrend is dus het algemeen kiesrecht. Datgene wat er uit een lange strijd naar gelijkheid is ontstaan.

 

BRONNEN:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Democratie

http://www.07700.06sc.thinkquest.nl/democratisering.html

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stemrecht

http://www.obeindhoven.nl/www/nieuws/persberichten/gemeenteraadsverkiezingen_2010/onstaan_algemeen_kiesrecht.htm